Britanya krizde harikadır ama çöküşte işe yaramaz: NHS’e bir göz atın

Hepimiz Kovid sırasında onu desteklemek için bir araya geldiğimizden beri durum daha da vahim hale geldi.

Eğer Britanya bir kişi olsaydı, size tanıdık bir tip gibi gelebilirdi. Kanepeye çöküp sorunların birikmesine izin veren tiplerdir. Başa çıkmaları gereken yükselen nem var, uzun süreli rahatsız edici öksürük var. Evlilikleri aylardır dağılıyor, gerçekten danışmanlığa başvurmalılar. Ama yapmıyorlar. Orada oturup erteliyorlar.

Ancak ani bir kriz ortaya çıkarsa – ana patlama ve caddeyi su basması ya da bir komşunun kalp krizi geçirerek çökmesi – onlarda bir değişiklik olur: gözlerde bir kıvılcım ve yanaklarda kızarıklık. Kararlı, özverili, yetkin hale gelirler. Tehlike karşısında metanetlidirler, başkalarına karşı cömerttirler, talimat verme ve emirleri yerine getirme konusunda yeteneklidirler. Krizde iyidirler.

Britanya krizde iyi, çöküşte ise kötüdür. Milli hayatımız delillerle doludur. Örneğin Liz Truss’un mini bütçesi bir krizdi. Etkisi hemen görüldü; sterlin, dolar karşısında bugüne kadarki en düşük seviyesine geriledi, devlet tahvili getirileri yükseldi. Sonra ne oldu? Evrensel haykırış ve kararlı siyasi eylem. Bütçe özetle tersine döndü ve Truss, bir süpermarket sebzesinin ömrü boyunca ofisten çıktı. Kısaca çok işleyen bir politikamız vardı.

Ne kadar büyük bir sorunla karşı karşıya olduğumuzun belli belirsiz farkındayız ama güvenli bir yere yüzmek için kendimizi motive edemiyoruz.

Geriye dönüp baktığımızda, Truss ve şansölyesinin neden olduğu sorunun boyutu göz önüne alındığında, bu olaylar dizisi kaçınılmaz görünebilir. Değildi. Daha büyük ekonomik hatalar giderilmiyor. Fark ölçek değil hızdır. Brexit daha büyük hasara neden oldu ama Brexit bir kriz değil, bir çöküş. Etkiler üzerimize sinsice geldi ve yerleşti; Yavaş yavaş yoksullaşmaya alıştık. Truss bizi soğuk bir banyoya itti; aşınma açısından biraz daha kötü olsa da dışarı çıktık. Ancak Brexit bizi güneşli bir bahar gününde denize yüzmeye teşvik etti. Artık sürükleniyoruz, karadan biraz fazla uzaklaşıyoruz, artık soğuğu hissetmiyoruz. Ne kadar büyük bir sorunla karşı karşıya olduğumuzun belli belirsiz farkındayız ama güvenli bir yere yüzmek için kendimizi motive edemiyoruz.

Ya da sığınmacılara karşı tavrımızı ele alalım. Kriz denizaşırı ülkelere çarptığında, Ukrayna’da savaş çıktığında, Kabil boşaltıldığında, Suriyeliler 2015’te zulümden kaçtığında, İngilizler anında cömert ev sahiplerine dönüşüyor. Dramanın olduğu yerde, İngilizler kahraman rolünü üstlenmekte hızlı davranıyorlar. Evlerimizi sonuna kadar açıyoruz ve mülksüzleştirilmiş bu insanlara genellikle oy verdiğimiz tüm sığınma karşıtı yasalara derhal istisna tanınmasını talep ediyoruz. Ancak kriz görünmez bir zaman eşiğini aştığında, savaşlar uzadıkça ve mülteciler hâlâ yardım için bağırırken bile tutumlar normale dönüyor. Aciliyet duygusu geçer. Hükümet pahalı önlemlerini gözden geçiriyor ve bunları sessizce sonlandırıyor. Seçmen itiraz etme eğiliminde değil.

NHS’de de durum aynı. Kovid onu krize düşürdü. Bağışlar arttı. Sıradan insanlardan oluşan ordular yardım teklif etti. Hükümet pek çok gereksiz hata yaptı ama harekete geçti. Hastane vakıflarına ekstra fon sağladı ve hastane yatakları üzerindeki baskıyı hafifletmek için bakım evinde yer ayırdı. Hastaneden taburcu edilenleri izlemek için acil durum gönüllülerinden oluşan bir sistem kurdu. Büyük ve etkili bir halk sağlığı kampanyasını yönetti.

Kovid azaldı ama NHS’nin başı hâlâ büyük dertte . Yine de alıştık. Çoğumuzun hatırlayabildiği kadarıyla NHS’nin başı beladaydı. Yeni hedefler kaçırıldı, yeni başarısızlık rekorları kırıldı; bunlar da tanıdık alarm zilleridir. Acil durum sireni artık arka plan gürültüsüdür. NHS krizi artık kronik bir kriz. Bir çöküşe doğru ilerledi.

İngiltere’de 18 aydan fazla süredir sevk için bekleyenlerin sayısı Aralık ayından bu yana 10.000 arttı.

Örneğin geçen hafta, bekleme sürelerinin azalmasına rağmen İngiltere’de sevk için 18 aydan fazla bekleyen kişilerin sayısının Aralık ayından bu yana 10.000 arttığı haberi geldi. Kanser bekleme süreleri bir felaket olmaya devam ediyor. 2020’den bu yana 200.000’den fazlası, NHS’nin maksimum 62 günlük bekleme süresi içinde hayat kurtarıcı ameliyat, kemoterapi veya radyoterapi almadı.

Bu arada yılın başında bir Telegraph analizi , 2023’te normalden neredeyse 53.000 daha fazla insanın öldüğünü ortaya çıkardı; bu, İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana pandemi yılları hariç kaydedilen en yüksek rakam.

Tüm bunların ortasında, doktorlar arasındaki boşlukları doldurmak için getirilen bir grup işçiyle ilgili anlaşmazlık var: tıp fakültesine gitmemiş doktor ortakları (PA’lar) veya doktor asistanları . Bu iyi bir fikir olarak başladı; Hastanelerde yüksek eğitimli doktor ve hemşire gerektirmeyen pek çok iş var. Ancak belki de uzun süreli bir NHS doktor çalışanlarının görevlerinin ötesinde çalışmaya başlaması kaçınılmazdı.

Artık bu çalışanların yasa dışı olarak ilaç yazdıklarına ve yetkilendirilmedikleri test sonuçlarını talep ettiklerine dair raporlar var. 2022’de 30 yaşında bir kadın, PA’nın pulmoner emboliyi anksiyete olarak algılaması nedeniyle öldü. Annesi, kendisine teşhis koyan kişinin bunu yapmaya yetkili olmadığı konusunda kendisine bilgi verilmediğini söyledi. Geçtiğimiz hafta Kraliyet Hekimler Koleji, hükümetin KA’ların rollerini ve kullanımını genişletmek istediği gerçeğini tartışmak için olağanüstü bir genel toplantı çağrısı yaptı. Bazı haberlere göre öfke ve komediye dönüştü.

NHS krizde ama bu şekilde davranılmıyor. Aslında Observer’ın geçen ay açıkladığı gibi , İngiltere’de eğitim gören doktor sayısını 2031 yılına kadar ikiye katlama planları dramatik bir şekilde durduruldu. Acil durum olarak nitelendirilmeden önce NHS’nin hangi eşik aşılması gerekiyor, hangi önlemle başarısız olması gerekiyor? İngilizler krizde iyidir. Hükümet ne zaman açıklama yapacak?

Martha Gill-17 Mart 2024/The Guardian